طلاق عاطفی

‌طلاق عاطفی؛ جدایی روحی و عاطفی زوجین به‌رغم داشتن زندگی مشترک.

طلاق عاطفی از تلخ‌ترین وضعیت‌هایی است که ممکن است زن و شوهر تجربه کنند. در این نوع طلاق آنها هر چند کنار هم هستند؛ ولی قلبهای‌شان از هم فاصله دارد. در چنین شرایطی چندان جویای احوال همدیگر نیستند. میل چندانی به فعالیت و تفریح مشترک ندارند. گویا همدیگر را نمی‌بینند و نمی‌خواهند توجهی به هم داشته باشند. طلاق عاطفی نشانه‌هایی دارد. بروز این نشانه‌ها هشداری برای زوجین است تا درصدد پیشگیری و یا درمان باشند. اگر زوجین علی‌رغم بروز نشانه‌ها، دنبال اصلاح روابط نباشند، دچار آسیب‌های فردی و اجتماعی خواهند شد.

مفهوم‌شناسی

طلاق عاطفی نوعی از جدایی است. در چنین طلاقی زن و شوهر علی‌رغم داشتن زندگی مشترک؛ ارتباط عاطفی مثبت با یکدیگر ندارند. ‌آنها اعتماد و جذابیت‌شان نسبت به همدیگر کاهش یافته است.<ref>- «طلاق عاطفی چیست؟»، خبرگزاری ایسنا.</ref> معمولاً ابتدا مشکلات زناشویی آشکار می‌شوند. سپس تا مدتی مشاجره و دعوا بین زن و شوهر رخ می‌دهد و بالاخره یک نوع سردی و بی‌تفاوتی بین آنها حاکم می‌شود. <ref>- «طلاق عاطفی علل و عوامل هشدار دهنده آن»، وبسایت دکتر وحید دارابی.</ref>

نشانه‌های طلاق عاطفی

بروز طلاق عاطفی با نشانه‌هایی همراه است که برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:

کاهش ستایش از دستاوردهای همسر و افزایش نکوهش اشتباهات؛
افزایش مقایسه همسر با دیگران؛
درماندگی در یافتن راهحل در مشاجرات؛ <ref>- «طلاق عاطفی از نظر اسلام»، وبسایت هدانا.</ref>
کاهش اطلاع زوجین از احوالات همدیگر؛ <ref>- زاهدی، «چه چیزی باعث طلاق عاطفی بین روجین میشود؟»، وبسایت دکتر علیرضا جباری.</ref>
کاهش میزان تفریحات یا فعالیت‌های مشترک بین زن و شوهر؛ <ref>- «طلاق عاطفی علل و عوامل هشدار دهنده آن»، وبسایت دکتر وحید دارابی.</ref>
بی‌میلی یا کاهش علاقۀ جنسی بین آنها؛ <ref>- «طلاق عاطفی چیست و درمان طلاق عاطفی»، وبسایت آکادمی زندگی.</ref>
کاهش اعتماد متقابل بین همسران؛
احساس بی‌مسئولیتی نسبت به هم؛
عدم تلاش برای خوشحال کردن همدیگر؛ <ref> «چه چیزی باعث طلاق عاطفی بین روجین میشود؟»، وبسایت دکتر علیرضا جباری.</ref>
کاهش ارتباط عاطفی و تعاملات مثبت؛ <ref>- «طلاق عاطفی چیست و درمان طلاق عاطفی»، وبسایت آکادمی زندگی.</ref>
و تبدیل فضای گرم و پرنشاط گذشته به فضایی سرد و خشک.<ref>- «طلاق عاطفی علل و عوامل هشدار دهنده آن» وبسایت دکتر وحید دارابی.</ref>

دلایل ایجاد طلاق عاطفی

دلایل مختلفی می‌توانند منجر به بروز طلاق عاطفی بین زوجین شود. برخی از مهم‌ترین عوامل عبارتند از:

فقدان دوران نامزدی و آشنایی اولیه؛ ازدواج‌های کورکورانه که بدون تحقیق و صرفاً بر اساس هوی و هوس صورت می‌گیرند، میتواند از ازدواج‌های سست و ناپایدار باشند. برخی از پژوهشگران با بررسی میدانی گزارش کرده‌اند عدهای از افرادی که بدون آشنایی کافی تن به ازدواج داده بودند پس از مدتی روابط‌شان دچار تنش و سردی شد.<ref>- رضایی و دیگران، «تعاملات عاطفی زوجین و نقش آن در طلاق عاطفی و اقدام به طلاق: یک پژوهش کیفی»، 1396ش، ص592 و 597.</ref>
نارضایتی از ظاهر جسمی؛ برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که رابطه معنادار منفی بین تصویر بدنی و طلاق عاطفی وجود دارد؛ بدین معنی که رضایت کمتر از ظاهر جسمانی در زنان می‌تواند با مشکلات عاطفی در روابط با همسران‌شان همراه باشد.
کمال‌گرایی منفی؛ در کمال‌گرایی منفی، اهداف فرد غیرواقع‌بینانه و بیش از حد آرمان‌گرایانه است و برای رسیدن به اهداف خود قوانین خشکی وضع می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بین ویژگی کما‌ل‌گرایی منفـی و طلاق عاطفی رابطۀ معنادار مثبت وجود دارد.<ref>- زمانی و دیگران، رابطه طلاق عاطفی با تصویر بدنی وکمالگرایی، 1393ش، ص132.</ref>
اشتباه در انتخاب همسر؛ <ref>- «طلاق عاطفی علل و عوامل هشدار دهنده آن» وبسایت دکتر وحید دارابی.</ref> ازدواج با همسری که در ایمان، اخلاق و فرهنگ هم‌کفو نیست، از عوامل زمینه‌ساز مهم در طلاق عاطفی است.<ref>- سنجریپور، «طلاق عاطفی و راههای پیشگیری از آن»، 1395ش.</ref>
نبود معنا در زندگی؛ زن و شوهری که زندگی برای آنها معنا و مفهومی ندارد. احتمال بروز طلاق عاطفی در آنها زیاد خواهد بود. برخی از پژوهشگران با بررسی میدانی گروهی از زنان متاهل دریافتند که معنای زندگی با طلاق عاطفی در زنان متاهل رابطه منفی و معنادار دارد.<ref>- وطنخواه و دیگران، «پیش‌بینی طلاق عاطفی بر اساس انعطاف‌پذیر شناختی و معنای زندگی با میانجیگری تعادل کار زندگی»، 1400ش، ص168.</ref>
عدم همکاری و سکوت؛ عدم همکاری یعنی اینکه زن و شوهر هنگام بروز اختلاف برای حل آن گفتگو نمی‌کنند و از خود بی‌تفاوتی نشان می‌دهند.
رفتار تدافعی؛ یکی از مؤلفه‌های مهم در الگوی گاتمن،<ref group="یادداشت"> گاتمن مطالعاتی در زمینۀ روابط زن و شوهر انجام داد و الگویی در مورد علت طلاق عاطفی مطرح کرد و انتقاد، اهانت، رفتار تدافعی و سکوت را عامل طلاق عاطفی دانست. </ref> <ref>خدابخشی کولایی و دیگران، «ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان و ﻣﻮﻟﻔﻪ‌ﻫﺎی ﻃﻼق ﻋﺎﻃﻔﯽ در پرستاران متاهل ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‌ﻫﺎی ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان»، 1398ش، ص45. </ref> رفتار تدافعی در روابط است.<ref>- خدابخشی کولایی و دیگران، «ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان و ﻣؤﻟﻔﻪ‌ﻫﺎی ﻃﻼق ﻋﺎﻃﻔﯽ در پرستاران متاهل ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‌ﻫﺎی ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان»، 1398ش، ص45.</ref>
اعتیاد به شبکه‌های مجازی؛ <ref>- فریبرز و دیگران، بررسی جامعهشناختی رابطه اعتیاد به شبکههای اجتماعی مجازی و طلاق عاطفی در خانوادههای تهرانی، 1399ش، ص146.</ref>
پرخاشگری؛
همدلی نکردن؛
اعتیاد به استعمال مواد مخدر و مشروبات الکلی؛ <ref>-صفدری، «پدیده طلاق عاطفیدر جامعه و خانواده»، وبسایت آرمان شرق.</ref>
نارضایتی جنسی؛ <ref>- «طلاق عاطفی علل و عوامل هشدار دهنده آن» وبسایت دکتر وحید دارابی.</ref>
دخالت دیگران در زندگی؛ <ref> - سنجریپور، «طلاق عاطفی و راههای پیشگیری از آن»، 1395ش. «طلاق عاطفی علل و عوامل هشدار دهنده آن»، وبسایت دکتر وحید دارابی.</ref>
رواج دوستی‌های اینترنتی و خیابانی؛ <ref>- سنجریپور، «طلاق عاطفی و راههای پیشگیری از آن»، 1395ش.</ref>
مشکلات روانی هر یک از زوجین؛ <ref>- «طلاق عاطفی علل و عوامل هشدار دهندۀ آن»، وبسایت دکتر وحید دارابی.</ref>
و انتقاد مداوم و توهین.<ref>خدابخشی کولایی و دیگران، «ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان و ﻣﻮﻟﻔﻪ‌ﻫﺎی ﻃﻼق ﻋﺎﻃﻔﯽ در پرستاران متاهل ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‌ﻫﺎی ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان»، 1398ش، ص45.</ref>

پیامدهای طلاق عاطفی

طلاق عاطفی پیامدهای متعددی در سطح فردی و اجتماعی می‌تواند داشته باشد، در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:

ایجاد مشکلات روحی؛ برخی از پژوهشگران پس از بررسی میدانی، پیامدهای متعددی برای طلاق عاطفی بیان کردند. یکی از پیامدهای طلاق عاطفی، فشارها و مشکلات روحی مختلف که توسط زنان مورد مطالعه تجربه شده بود. اکثر این زنان انگیزه خود را از دست داده بودند و حالت بی‌حوصلگی و افسردگی داشتند. برخی نیز از احساس حقارت و خرد شدن شخصیت رنج می‌برند. عده‌ای هم به بیماری عصبی مبتلا شده بودند.<ref>-باستانی و دیگران، «پیامدهای عاطفی و استراتژیهای مواجهه با آن»، 1390ش، ص247.</ref>
انزوای اجتماعی؛ در مطالعه‌ای دیگر پژوهشگران تاثیر طلاق عاطفی بر انزوای اجتماعی را بررسی کردند. مطالعه آنها نشان داد که چنین تاثیری معنادار است و هرچه میزان طلاق عاطفی زنان بیشتر شود، میزان انزوای اجتماعی آنان نیز بیشتر می‌شود.
آسیب‌های اجتماعی؛ تاثیر طلاق عاطفی بر ایجاد آسیب‌های اجتماعی نیز معنادار است و هرچه میزان طلاق عاطفی بیشتر شود، میزان آسیب‌های اجتماعی نیز بیشتر خواهد شد.<ref>-دهقانی تفتی و دیگران، «بررسی جامعهشناختی پیامدهای اجتماعی طلاق عاطفی زنان شهر تهران طی سالهای96-97 بر اساس معادلات ساختاری»، 1398ش، ص113.</ref>
تاثیر منفی بر فرزندان؛
و اختلال در روابط اجتماعی؛ <ref>- «طلاق عاطفی چیست و چه تبعاتی دارد؟»، وبسایت گروه حقوقی دادارمنش.</ref>

راهکارهای پیشگیری از طلاق عاطفی

برای پیشگیری از این امر، راه‌های متعددی وجود دارد، در ادامه چند راهکار بیان می‌شود:

داشتن فعالیت‌های مشترک با همسر؛ نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد هرچه فعالیت‌های مشترک با همسر زیاد شود، احساس صمیمت مردان نسبت به همسرشان بیشتر شده و احتمال طلاق عاطفی را کاهش می‌دهد.<ref>- اسکافی و دیگران، «اثر شبکه‌های اجتماعی بر طلاق عاطفی در شهر مشهد»، 1394ش، ص244.</ref>
اقدام به درمان اختلالات فردی زوجین؛ درصورتی‌که یکی از زوجین یا هر دو به اختلالات روانی نظیر افسردگی، اضطراب و خشونت مبتلا باشند، اقدام به درمان، می‌تواند به پیشگیری از طلاق عاطفی کمک کند.
آموزش‌های قبل از ازدواج؛ ازجمله مواردی که در پیشگیری از طلاق عاطفی می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد، آموزش‌های قبل از ازدواج و یادگیری مهارت‌های زندگی است.<ref>- سنجریپور، «طلاق عاطفی و راههای پیشگیری از آن»، 1395ش.</ref> در واقع والدین و مراکز آموزشی با فرهنگ‌سازی و آگاهی‌ بخشی مناسب به جوانان قبل از ازدواج، می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری و کاهش طلاق عاطفی داشته باشند.<ref>- صفدری، «پدیده طلاق عاطفی در جامعه و خانواده»، وبسایت آرمان شرق.</ref>
جلوگیری از دخالت نابجای دیگران؛ گاهی دخالت دیگران منجر به اختلاف و سردی روابط بین زوجین می‌شود. برای پیشگیری از تخریب روابط، لازم است زوجین از دخالت نابجای دیگران جلوگیری کنند.
پایین آوردن سطح انتظارات؛ نداشتن انتظارات غیرواقعی از همسر در مسائل مختلف مانند مسائل مالی، روابط جنسی و رفاهیات زندگی، یکی از راه‌کارهای پیشگیری از طلاق عاطفی است.<ref>- «چگونه از طلاق عاطفی جلوگیری کنیم؟ + راه‌های درمان آن»، وبسایت آکادمی راهشناس.</ref>
ایجاد فضای احترام و نشاط در خانه؛ تلاش زوجین برای جلوگیری از هرگونه تحقیر و تهمت نسبت به همدیگر لازم است. همچنین بهتر است در راستای نشاط روابط‌شان نیز برنامه‌هایی باهم داشته باشند.<ref>- سنجریپور، «طلاق عاطفی و راههای پیشگیری از آن»، 1395ش.</ref>
داشتن تعاملات مثبت؛ اموری از قبیل هدیه دادن، توجه کردن، محبت کردن، تشکر از زحمات یکدیگر در زندگی مشترک، ارتباط کلامی در روز و دادن پیام‌های عاطفی به یکدیگر.
خودداری از جنگ قدرت؛ یکی از نکات مهم در این زمینه این است که زوجین در مسائل زندگی وارد جنگ قدرت و زورگویی نشوند و به‌جای این کار سعی کنند با گفت‌وگوی منطقی، به توافقی برای حل مشکلات خود برسند.<ref>-صفدری، «پدیده طلاق عاطفی در جامعه و خانواده»، وبسایت آرمان شرق.</ref>
ازدواج با هم‌کفو؛ دنبال همسر کفو بودن پیش از ازدواج موجب استحکام خانواده از همان ابتدا و باعث پیشگیری از طلاق عاطفی است.<ref>-یوسفی مقدم و دیندوست سرخابی، «طلاق عاطفی و راهکارهای قرآنی پیشگیری از آن»، 1400ش، ص100.</ref>
ارتباط معنوی با خدا؛ نتایج برخی از پژوهش‌ها حکایت از این دارد که توجه، اعتماد، توکل و ارتباط با خدا میتواند سبب ایجاد آرامش در روابط بین فردی ازجمله روابط بین زوجین و رضایت زناشویی شود.<ref>-خلیلی و دیگران، «طلاق عاطفی: نقش ویژگی‌های شخصیتی و دلبستگی به خدا»، 1399ش، ص56.</ref>
مراجعه به مشاور؛ اگر زوجین در روابط عاطفی خود دچار مشکل شدند و نتوانستند به تفاهم برسند، بهتر است به مشاور مراجعه کنند. مشاور می‌تواند با ریشه‌یابی مشکل به آنها کمک کند که از مشکلات بزرگ‌تر پیشگیری کنند.<ref>- «راههای جلوگیری از طلاق عاطفی»، وبسایت فیلیا.</ref>
و مدیریت زمان در استفاده از رسانه و شبکه‌های اجتماعی؛ <ref>- مداحی و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با طلاق عاطفی) مطالعهی موردی متاهلین شهر شیراز)»، 1395ش، ص106.</ref>

یادداشت‌ها

پانویس

منابع

اسکافی نوغانی، مریم و دیگران، «اثر شبکه‌های اجتماعی بر طلاق عاطفی در شهر مشهد»، مجلة علوم اجتماعی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دورة 12، شمارۀ 1، 1394ش.
باستانی، سوسن و دیگران، «پیامدهای طلاق عاطفی و استراتژی‌های مواجهه با آن»، خانواده‌پژوهی، دوره 7، شماره 2، 1390ش.
خدابخشی کولایی، آناهیتا و دیگران، «ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان و مؤلفه‌های ﻃﻼق ﻋﺎﻃﻔﯽ در پرستاران متاهل ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن‌ﻫﺎی ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان». نشریة پژوهش توانبخشی در پرستاری. دورة 5، شمارۀ 4، 1398ش.
خلیلی، عباس و دیگران، «طلاق عاطفی: نقش ویژگی‌های شخصیتی و دلبستگی به خدا»، اسلام و پژوهش‌های روان‌شناختی، دورة 6، شمارة 13، 1399ش.
دهقانی تفتی، زهرا و دیگران، «بررسی جامعهشناختی پیامدهای اجتماعی طلاق عاطفی زنان شهر تهران طی سالهای 96-97 بر اساس معادلات ساختاری»، پژوهشهای راهبردی مسائل اجتماعی، دورة 8، شمارة 1، 1398ش.
سنجریپور، علی، «طلاق عاطفی و راههای پیشگیری از آن»، کنفرانس بینالمللی نوآوری و تحقیق در علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اجتماعی، 1395ش.
«طلاق عاطفی چیست؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 7 شهریور 1398ش.
«طلاق عاطفی علل و عوامل هشداردهنده آن»، وبسایت دکتر وحید دارابی، تاریخ بازدید مطلب: 25 بهمن 1402ش.
صفدری، امیرحسین، «پدیده طلاق عاطفی در جامعه و خانواده»، وبسایت آرمان شرق، تاریخ درج مطلب: 24 خرداد 1402ش.
«چه چیزی باعث طلاق عاطفی بین زوجین میشود؟»، وبسایت دکتر علیرضا جباری، تاریخ بازدید مطلب: 25 بهمن 1402ش.
«طلاق عاطفی از نظر اسلام»، وبسایت هدانا، تاریخ درج مطلب: 10 فروردین 1399ش.
«طلاق عاطفی چیست و درمان طلاق عاطفی» وبسایت آکادمی زندگی، تاریخ درج مطلب: 28 آبان 1402ش.
«چگونه از طلاق عاطفی جلوگیری کنیم؟ + راه‌های درمان آن»، وبسایت آکادمی راهشناس، تاریخ درج مطلب: 10 شهریور 1401ش.
«راههای جلوگیری از طلاق عاطفی»، وبسایت فیلیا، تاریخ بازدید مطلب: 26 بهمن 1402ش.
مداحی، جواد و دیگران، «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با طلاق عاطفی (مطالعهی موردی متاهلین شهر شیراز)»، فصلنامة شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال هیجدهم، شمارة 71، بهار 1395ش.
رضایی، علی‌محمد و دیگران، «تعاملات عاطفی زوجین و نقش آن در طلاق عاطفی و اقدام به طلاق: یک پژوهش کیفی»، خانواده‌پژوهی، دورة 13، شمارة 4، 1396ش.
زهرا فریبرز و دیگران «بررسی جامعهشناختی رابطه اعتیاد به شبکههای مجازی و طلاق عاطفی در خانوادههای تهرانی»، نشریۀ فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، دورة 15، شمارة 51، 1399ش.
زمانی، ساره و دیگران، «رابطة طلاق عاطفی با تصویر بدنی و کمال‌گرایی»، مطالعات روان‌شناختی، دورة 10، شمارة 4، 1393ش.
وطنخواه، حوریه و دیگران، «پیش‌بینی طلاق عاطفی بر اساس انعطاف‌پذیر شناختی و معنای زندگی» نشریه رویش روانشناسی، سال شمارة 9، 1400ش.
یوسفی مقدم، محمدصادق و دین‌دوست سرخابی، لیلا، «طلاق عاطفی و راهکارهای قرآنی پیشگیری از آن»، مطالعات علوم قرآن، دورة 3، شمارة 2، 1400ش.