←ارخالق
(←ارخالق) |
|||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
پیراهن به‌عنوان یک پوشش، با توجه به فعالیت‌های روزانه، نوع کار و زندگی کوچ‌نشینی، موقعیت مکانی و سن افراد کاربرد فراوانی دارد. جنس پارچه با توجه به درآمد و معیشت افراد و رنگ و طرح آن بسته به سن افراد انتخاب می‌شود. میزان مصرفی پارچه برای این پیراهن حدود 2 تا 5 متر و قد این پیراهن بلند و تا وسط ساق پا است. در دو طرف این پیراهن، دو چاک از پایین تا نزدیک کمر دارد که موجب آزادی حرکت و راحتی فرد است و تنبانی که در زیر این پیراهن پوشیده می‌شود، از بین چاک‌ها نمایان است. آستین این پیراهن، ساده و به‌شکل راسته است و به اندازة دو انگشت بالاتر از لبة آستین کش‌دوزی می‌شود.<ref> [https://en.civilica.com/doc/1856728/ یعقوبی و موسوی، «بررسی طرح و رنگ پوشاک زنان قشقایی و کاربرد آن در طراحی مانتو‌های امروز»، 1402ش، ص6.]</ref> اگر جنس این پیراهن از پارچه‌های ساده باشد، در قسمت پیش‌سینه، پولک‌دوزی و نقش‌دوزی می‌شود و اگر پارچة به‌کار رفته گل‌دار باشد، هیچ‌گونه تزیینی روی آن انجام نمی‌شود.<ref>ضیاءپور، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، 1369ش، ص140.</ref> | پیراهن به‌عنوان یک پوشش، با توجه به فعالیت‌های روزانه، نوع کار و زندگی کوچ‌نشینی، موقعیت مکانی و سن افراد کاربرد فراوانی دارد. جنس پارچه با توجه به درآمد و معیشت افراد و رنگ و طرح آن بسته به سن افراد انتخاب می‌شود. میزان مصرفی پارچه برای این پیراهن حدود 2 تا 5 متر و قد این پیراهن بلند و تا وسط ساق پا است. در دو طرف این پیراهن، دو چاک از پایین تا نزدیک کمر دارد که موجب آزادی حرکت و راحتی فرد است و تنبانی که در زیر این پیراهن پوشیده می‌شود، از بین چاک‌ها نمایان است. آستین این پیراهن، ساده و به‌شکل راسته است و به اندازة دو انگشت بالاتر از لبة آستین کش‌دوزی می‌شود.<ref> [https://en.civilica.com/doc/1856728/ یعقوبی و موسوی، «بررسی طرح و رنگ پوشاک زنان قشقایی و کاربرد آن در طراحی مانتو‌های امروز»، 1402ش، ص6.]</ref> اگر جنس این پیراهن از پارچه‌های ساده باشد، در قسمت پیش‌سینه، پولک‌دوزی و نقش‌دوزی می‌شود و اگر پارچة به‌کار رفته گل‌دار باشد، هیچ‌گونه تزیینی روی آن انجام نمی‌شود.<ref>ضیاءپور، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، 1369ش، ص140.</ref> | ||
===ارخالق=== | ===ارخالق=== | ||
در دورة زندیه به ارخالق، قبا گفته می‌شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/418746/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%85%D رشیدوش و زحمتکش «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک عشایر استان فارس (مطالعة موردی: قشقایی‌های فیروزآباد)»، 1398ش، ص25.]</ref> ارخالق پوششی زیبا و محافظ بوده که برای حفاظت از سرما در فصول سرد سال استفاده می‌شده است. قد ارخالق، کوتاه، تا قسمت کمر و آستین‌های آن بلند است و لبة آستین به‌شکل سه‌گوش نوک‌تیزی است که تا قسمت سر انگشتان می‌رسد. در قسمت پایین و پهلوی این پیراهن، زائده‌های جیب‌مانندی وجود دارد و یقة ارخالق گرد ساده و بدون برگرد است.<ref>ضیاءپور، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، 1369ش، ص143.</ref> جنس ارخالق از پارچة ضخیم و گران‌بها مثل مخمل بوده و آستر به‌کار رفته در آن دارای جیب است که برای نگهداری لوازم ضروری کاربرد دارد. همچنین رنگ ارخالق بسته به سن و سال افراد متغیر است.<ref>[ | در دورة زندیه به ارخالق، قبا گفته می‌شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/418746/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%85%D رشیدوش و زحمتکش «تحلیل مردم‌شناختی پوشاک عشایر استان فارس (مطالعة موردی: قشقایی‌های فیروزآباد)»، 1398ش، ص25.]</ref> ارخالق پوششی زیبا و محافظ بوده که برای حفاظت از سرما در فصول سرد سال استفاده می‌شده است. قد ارخالق، کوتاه، تا قسمت کمر و آستین‌های آن بلند است و لبة آستین به‌شکل سه‌گوش نوک‌تیزی است که تا قسمت سر انگشتان می‌رسد. در قسمت پایین و پهلوی این پیراهن، زائده‌های جیب‌مانندی وجود دارد و یقة ارخالق گرد ساده و بدون برگرد است.<ref>ضیاءپور، پوشاک ایل‌ها، چادرنشینان و روستاییان ایران، 1369ش، ص143.</ref> جنس ارخالق از پارچة ضخیم و گران‌بها مثل مخمل بوده و آستر به‌کار رفته در آن دارای جیب است که برای نگهداری لوازم ضروری کاربرد دارد. همچنین رنگ ارخالق بسته به سن و سال افراد متغیر است.<ref>[https://en.civilica.com/doc/1856728/ یعقوبی و موسوی، «بررسی طرح و رنگ پوشاک زنان قشقایی و کاربرد آن در طراحی مانتو‌های امروز»، 1402ش، ص6.]</ref> | ||
===زیرجامه (دامن یا تنبان)=== | ===زیرجامه (دامن یا تنبان)=== | ||
یکی از مهم‌ترین اجزای پوشاک زنان قشقایی، دامن یا تنبان است که به دو دستة تنبان‌های زیرین و تنبان‌های رویی، تقسیم می‌شوند. گاهی زنان قشقایی 6 یا 7 عدد از این تنبان‌ها را روی هم می‌پوشند. متراژ، اندازه و جنس تنبان‌ها متفاوت است. جنس تنبان‌های زیرین، سبک، ارزان و با متراژ کمتر تهیه می‌شود ولی تنبان‌های رویی از پارچه‌های گران‌قیمت، ظریف، بیشتر از جنس توری و با متراژ بیشتر (12 تا 16 متر) تهیه می‌شود. این تنبان‌ها در قسمت کمر به‌کمک لیفه جمع می‌شوند و هنگام پوشیدن در قسمت کمر، لیفة هر یک بالای دیگری قرار می‌گیرد که پایین همة دامن‌ها در یک طراز باشد. به انتهای تنبان رویی، با پارچة مشکی چین داده می‌شود.<ref>[[file://C:\\Users\HP\Downloads\2dctex-678537 (2).pdf|یعقوبی و موسوی، «بررسی طرح و رنگ پوشاک زنان قشقایی و کاربرد آن در طراحی مانتو‌های امروز»، 1402ش، ص7.]]</ref> این چین‌خوردگی برای این است که هنگام وزش باد و جمع شدن یک سمت آن، چین‌های بعدی جای آن را گرفته و پوشش از بین نمی‌رود. این تنبان‌ها در بین عشایر لر زبان به «تمبون قری» معروف است.<ref>[https://www.ashayer.ir/index.aspx?pageid=280 «پوشش عشایر قشقایی»، وب‌سایت سازمان امور عشایر ایران.]</ref> | یکی از مهم‌ترین اجزای پوشاک زنان قشقایی، دامن یا تنبان است که به دو دستة تنبان‌های زیرین و تنبان‌های رویی، تقسیم می‌شوند. گاهی زنان قشقایی 6 یا 7 عدد از این تنبان‌ها را روی هم می‌پوشند. متراژ، اندازه و جنس تنبان‌ها متفاوت است. جنس تنبان‌های زیرین، سبک، ارزان و با متراژ کمتر تهیه می‌شود ولی تنبان‌های رویی از پارچه‌های گران‌قیمت، ظریف، بیشتر از جنس توری و با متراژ بیشتر (12 تا 16 متر) تهیه می‌شود. این تنبان‌ها در قسمت کمر به‌کمک لیفه جمع می‌شوند و هنگام پوشیدن در قسمت کمر، لیفة هر یک بالای دیگری قرار می‌گیرد که پایین همة دامن‌ها در یک طراز باشد. به انتهای تنبان رویی، با پارچة مشکی چین داده می‌شود.<ref>[[file://C:\\Users\HP\Downloads\2dctex-678537 (2).pdf|یعقوبی و موسوی، «بررسی طرح و رنگ پوشاک زنان قشقایی و کاربرد آن در طراحی مانتو‌های امروز»، 1402ش، ص7.]]</ref> این چین‌خوردگی برای این است که هنگام وزش باد و جمع شدن یک سمت آن، چین‌های بعدی جای آن را گرفته و پوشش از بین نمی‌رود. این تنبان‌ها در بین عشایر لر زبان به «تمبون قری» معروف است.<ref>[https://www.ashayer.ir/index.aspx?pageid=280 «پوشش عشایر قشقایی»، وب‌سایت سازمان امور عشایر ایران.]</ref> | ||