سن مجاز دسترسی کودکان به فضای مجازی: تفاوت میان نسخه‌ها
زهرا کریمی (بحث | مشارکتها) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۱۹
سن مجاز دسترسی کودکان به فضای مجازی؛ سن مناسب استفادۀ افراد زیر هجده سال از فضای مجازی.
با گسترش فناوری و کاهش سن استفاده از فضای مجازی وظیفۀ والدین در انتخاب وب‌سایت‌های مناسب برای فرزندان و ارزیابی آگاهی آنها در این زمینه بیش از پیش افزایش‌یافته است؛ چرا که استفادۀ زودهنگام از اینترنت موجب پیامدهای منفی مانند افسردگی، اختلال شخصیت نمایشی، انفعال و تغییر در عادات مثبت فرزندان می‌شود.
اهمیت
امروزه به‌دلیل این‌که نیازهای آموزشی کودکان با وسایل ارتباط جمعی الکترونیکی برطرف می‌شود، سن استفاده از این وسایل کاهش یافته است.<ref>«از چه سنی اجازۀ استفاده از اینترنت داده شود؟»، خبرگزاری صداوسیما.</ref> یک مسئلۀ مهم در استفاده از فضای مجازی برای کودکان، ایجاد اختلال در تربیت جنسی آنها است. محیط زندگی و فرهنگ در کنار تربیت خانوادگی برای استفادۀ صحیح از اینترنت، دو عامل مهم در تربیت جنسی کودک هستند.<ref>نراقی، «سن مناسب خرید تبلت و موبایل برای کودک چه زمانی است؟»، وب‌سایت آریالند.</ref>
دسترسی به محتوای اینترنت براساس سن
- دو تا چهارسالگی؛ در این دوره، اصوات و تصاویر موجب بازبینی قوای جسمی و دو برابر شدن تجارب آنها می‌شود و کودکان با حضور والدین مجاز به استفاده از فضای مجازی هستند.<ref>اینترنت برای کودکان، چه سنی مناسب است؟»، وب‌سایت نی‌نی‌بان.</ref>
- چهار تا هفت‌سالگی؛ با آغاز شناسایی کودکان در اینترنت، محدود کردن دسترسی آنها به وب‌سایت‌های مطمئن و حفظ رابطۀ صمیمی با آنها مهم است.
- هفت تا ده سال؛ با شروع تلاش فرزندان برای کسب هویت اجتماعی و فشار همسالان در بیرون از فضای خانواده، کودکان به دنبال استقلال بیشتری هستند. در این برهه، علاوه بر مدنظر داشتن استقلال کودک، همراهی آنها در فضای مجازی، استفاده از نرم‌افزارهای فیلترینگ و محدودکردن دسترسی به وب‌سایت‌های جست‌وجو شده از طریق فعال کردن جست‌وجوی امن ضرورت دارد.
- ده تا دوازده‌سالگی؛ استفاده از اینترنت در راستای انجام دادن برخی فعالیت‌ها، چون تکالیف مدرسه و سرگرمی و نیاز به کسب استقلال بیشتر نیز در این برهه آغاز می‌شود. کمک کردن والدین در مدیریت استقلال و اعمال محدودیت در زمان، میزان استفاده از اینترنت و نوع فعالیت اهمیت دارد.<ref>«بچه‌ها از چه سنی می‌توانند وارد فضای مجازی شوند؟»، وب‌سایت بانک مقالات ایران.</ref>
- دوازده تا چهارده‌سالگی؛ با اجتماعی شدن فرزند، تمایل به گفت‌وگوهای مجازی و همچنین کنجکاوی در مورد مسائل جنسی افزایش می‌یابد. نظارت والدین در خصوص ارائۀ ندادن اطلاعات خصوصی و توجه به هویت جعلی و دور از واقعیت کاربران مجازی ضروری است.
- چهارده تا هفده‌سالگی؛ در این دوره، با آغاز بلوغ فکری، احساسی و جسمی فرزندان، تجربۀ هدایت و استقلال اهمیت می‌یابد و تجربۀ فعالیت‌هایی مانند بازی، ارسال ایمیل، وب‌گردی و دانلود مجاز است. در این سن، فرزندان مسئولیت اشتباهات خود و عواقب فردی و غیر فردی آن را می‌پذیرند. درک این نکته که کنترل والدین به‌معنای آمادگی و هوشیاری در مقابل سوءاستفاده است و امکان تفاوت فاحش بین هویت واقعی و مجازی افراد در فضای مجازی، اهمیت دارد. احترام والدین به حریم خصوصی فرزند و همراهی و تمرین آنها برای قضاوت عادلانه و رفتار صحیح و دریافت دیدگاه مناسب در مورد وب‌گردی و زندگی ایمن، داشتن انتظارات منطقی از فرزندان، نداشتن واکنش بیش از حد هنگام خطا و محدود نکردن دسترسی به اینترنت زمانی که فرزند از محتوای نامناسب یا ترسناک توضیح داد، لازم است.<ref>«بچه‌ها از چه سنی می توانند وارد فضای مجازی شوند»، وب‌سایت خبری تحلیلی عصر ایران.</ref>
محدودیت سنی در شبکه‌های اجتماعی
- شرط استفاده از توییتر برای افراد کمتر از سیزده سال، استفاده از آن تحت نظارت والدین است. در اینستاگرام حساب کاربری افراد زیر سیزده سال باید توسط والدین کنترل شوند و در صورت اثبات خلاف این موضوع از راه ارسال گزارش، حساب کاربری حذف می‌شود. شرط دریافت آموزش‌های یوتیوب برای کودکان زیر سیزده سال، وارد کردن مشخصات والدین است. والدین می‌توانند حساب واتساپ فرزند زیر سیزده سال را با ارسال ایمیل حاوی تاریخ تولد فرزند، اثبات حضانت و یا وکالت و کپی اطلاعات شناسایی ارسال کنند. بعد از بررسی درخواست، در صورت تأیید حساب کاربری مزبور مسدود می‌شود.
- در تیک‌تاک کاربران زیر هجده سال نیز گزارش هفتگی از مدت زمان استفادۀ خود دریافت می‌کنند و حداکثر زمان استفاده کودکان زیر هجده سال یک ساعت است.<ref>«نگاهی به قوانین و محدودیت‌های کشورهای دنیا در استفادۀ کودکان از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها»، وب‌سایت سیتنا.</ref>
سن مجاز دسترسی به فضای مجازی در ایران
در ایران، با شیوع ویروس کرونا سن استفاده از فضای مجازی از دوازده‌سالگی به شش تا هفت‌سالگی کاهش یافت.<ref>کاوسی، «کاهش سن استفاده از فضای مجازی در کودکان به سن 6 سالگی»، وب‌سایت رادیو گفت‌وگو.</ref> تاکنون هیچ قانونی برای محدود کردن استفاده از اینترنت تصویب نشده است و هیچ نهادی مسئول فرهنگ‌سازی و آموزش آن نیست. کودکان بدون هیچ مانعی به فضای مجازی دسترسی دارند و 25 میلیون از کاربران فضای مجازی کمتر از نوزده سال سن دارند؛ درحالی‌که فقط بیست درصد محتوای فضای مجازی مناسب آنها است.<ref> «25 میلیون کاربر فضای مجازی در ایران زیر 18 سال سن دارند / 80 درصد محتوای اینترنت مناسب کودکان و نوجوانان نیست + فیلم»، خبرگزاری علم و فناوری.</ref>
-در این میان عرضۀ رایگان سیم‌کارت اعتباری انارستان با محوریت ارائۀ اینترنت پاک در قالب دسترسی به وب‌سایت‌های منتخب، ارائۀ محتوای آموزشی، سرگرمی و تخفیف ویژۀ بسته‌های مکالمه و اینترنت ارزان‌تر از تعرفۀ عادی را می‌توان تدبیری برای پاسخ‌گویی به نیازهای کودکان شش تا هجده سال در ایران و دسترسی نداشتن آنها به وب‌سایت‌های نامناسب دانست.<ref>«همه چیز دربارۀ سیم‌کارت کودک و نوجوان انارستان»، وب‌سایت تجارت نیوز.</ref>
محدودیت سنی در سایر کشورها
در یکی از ایالت‌های آمریکا استفادۀ کودکان زیر هجده سال را از فضای مجازی بین ساعت 22:30 تا 6:30 منع کرده است و استفادۀ سایر کاربران در این ساعات به تأیید سن نیاز دارد.<ref>«نگاهی به قوانین و محدودیت‌های کشورهای دنیا در استفادۀ کودکان از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها»، وب‌سایت سیتنا.</ref> آمریکا از سال 1998م قانون منع حضور کودکان زیر سیزده سال در فضای مجازی را تصویب کرده است.<ref> «فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟ | ضرورت رده‌بندی سنی دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت / تجربیات کشورهای دنیا چیست؟»، خبرگزاری تسنیم.</ref> ایجاد سیستم رتبه‌بندی برای دسترسی به محتوای اطلاعاتی متناسب با سن افراد، نصب تجهیزات مسدود کنندۀ محتوا در نقاط دسترسی عمومی به اینترنت و ممنوعیت پخش برنامه‌های مضر در ساعات چهار صبح تا یازده شب ازجمله اقدامات روسیه برای مقابله با آسیب‌های فضای مجازی است.<ref>«عزم جهانی برای محافظت از کودکان و نوجوانان در اینترنت»، وب‌سایت عطنا.</ref> در 2015م، در اروپا با افزایش استفاده از فضای مجازی و ظهور آسیب‌های جسمی و ذهنی، حداقل سن مجاز برای حضور در شبکه‌های اجتماعی در اروپا از سیزده به شانزده سال تغییر کرده است.<ref>«25 میلیون کاربر فضای مجازی در ایران زیر 18 سال سن دارند / 80 درصد محتوای اینترنت مناسب کودکان و نوجوانان نیست + فیلم»، خبرگزاری علم و فناوری.</ref>
پیامدهای استفادۀ زودهنگام از فضای مجازی
- اثر روانی؛ تماشای صحنۀ پرخاشگری در اینترنت موجب آسیب روانی، همانندسازی رفتار برای رهایی آن از ذهن، آسیب‌پذیری و آسیب‌رسانی می‌شود.<ref> «فضای مجازی برای کودکان چه فرصت‌ها و تهدیدهایی به همراه دارد؟»، خبرگزاری میزان.</ref> همچنین اعتیاد به اینترنت، کاهش تمرکز، پیش فعالی، اضطراب، افسردگی و وسواس از عوارض استفادۀ زودهنگام از اینترنت است.<ref>«عوارض استفادۀ زودهنگام از فضای مجازی / عوارض مشترک با اوتیسم»، خبرگزاری تسنیم.</ref>
- جسمی؛ اختلال در خواب، تهدید سلامت چشم،<ref>کاظم‌نژاد، «اثرات مخرب حضور زودهنگام کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و استفاده از اپلیکیشن‌های سوشال مدیا»، وب‌سایت ویرگول.</ref> چاقی، بی‌تحرکی، عقب‌ماندگی رشدی، آسیب مغز، تأخیر در گفتار، لکنت زبان.<ref>«عوارض استفادۀ زودهنگام از فضای مجازی/ عوارض مشترک با اوتیسم»، خبرگزاری تسنیم.</ref>
- اخلاقی؛ تضعیف باورهای دینی، القای شبهه، دسترسی راحت به منابع غیراخلاقی.<ref>شجاعت و عرفانی، «آسیب‌شناسی فضای مجازی در تعلیم و تربیت کودکان»، 1396ش، ص47.</ref>
- بلوغ زودرس؛ مواجهه کودکان با محتوای نامناسب، باعث بیداری جنسی و ابتلا به ناهنجاری‌هایی مانند خودارضایی می‌شود.<ref> شاه‌رضایی، «چرا آشنایی زودهنگام با فضای مجازی خطرناک است؟»، وب‌سایت تبیان.</ref>
- خانوادگی؛ بروز آسیب‌های نو، تغییر سبک زندگی، ساختار، ارزش و نگرش خانواده‌ها، شکاف نسلی، کاهش دورهمی خانوادگی، سرد شدن رابطۀ والدین و فرزندان و لجبازی فرزندان<ref>«آسیب‌شناسی تأثیر فضای مجازی بر بنیان خانواده»، وب‌سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی.</ref> و ازبین‌رفتن تعادل قدرت خانواده برخی از آثار منفی استفادۀ زودهنگام از فضای مجازی بر خانواده است.<ref> شجاعت و عرفانی، «آسیب‌شناسی فضای مجازی در تعلیم و تربیت کودکان»، 1396ش، ص47.</ref>
- کاهش عزت‌نفس و یا ایجاد اعتمادبه‌نفس کاذب؛
- تغییر در عادات مثبت؛ عادت به دیدن مطالب سطحی فضای مجازی، باعث دشوار شدن تقویت رفتار و عادات مناسب مانند مطالعۀ کتاب می‌شود.
- اختلال شخصیت نمایشی؛ شکل افراطی نیاز به تأییدشدن از سوی سایرین باعث می‌شود کودکان برای جلب‌توجه، گرفتن پسند بیشتر و جذب مخاطب اقدام به هر کاری کنند.<ref> شاه‌رضایی، «چرا آشنایی زودهنگام با فضای مجازی خطرناک است؟»، وب‌سایت تبیان.</ref>
- اتلاف وقت، انزوا،<ref> شجاعت و عرفانی، «آسیب‌شناسی فضای مجازی در تعلیم و تربیت کودکان»، 1396ش، ص47.</ref> زورگیری مجازی، انتشار محتوای مستهجن و اخبار دروغ،<ref> «کشورهای مختلف چگونه از کودکان در فضای مجازی محافظت می‌کنند؟»، خبرگزاری فارس.</ref> ازدست‌رفتن اعتماد،<ref>«نگاهی به قوانین و محدودیت‌های کشورهای دنیا در استفادۀ کودکان از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها»، وب‌سایت سیتنا.</ref> حسادت و چشم‌وهم‌چشمی، دوستی خارج از نظارت خانواده، سندرم خودزشت‌پنداری،<ref>شاه‌رضایی، «چرا آشنایی زودهنگام با فضای مجازی خطرناک است؟»، وب‌سایت تبیان.</ref> ناتوانی در برقراری ارتباط،<ref>«عوارض استفادۀ زودهنگام از فضای مجازی/ عوارض مشترک با اوتیسم»، خبرگزاری تسنیم.</ref> کاهش تعاملات واقعی و پیشرفت تحصیلی و نقض امنیت و حریم خصوصی از دیگر آثار استفادۀ زودهنگام از فضای مجازی است.<ref>کاظم‌نژاد، «اثرات مخرب حضور زودهنگام کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و استفاده از اپلیکیشن‌های سوشال مدیا»، وب‌سایت ویرگول.</ref>
راهکار کاهش آسیب ناشی از دسترسی کودکان به فضای مجازی
خانواده
- توافق والدین و کودکان؛ والدین و کودکان می‌توانند برای داشتن حساب شخصی و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی بعد از رسیدن به سن مشخص به توافق برسند. همچنین استفاده از حساب کاربری والدین برای تعامل در فضای مجازی یکی از راه‌هایی است که می‌توان کودکان را تا قبل از رسیدن به سن مناسب، برای عدم عضویت با اطلاعات جعلی در شبکه‌های مجازی سوق داد.<ref> «آسیب فضای مجازی برای کودکان»، مؤسسۀ روان‌شناسی دکتر فرزاد طباطبایی.</ref>
- فرهنگ‌سازی؛ مهم‌ترین نقش والدین، آماده و توانمندسازی کودکان برای استفاده از اینترنت در موقعیت و زمان مناسب است.
- تعامل و رابطۀ مناسب؛ والدین می‌توانند به جای تمرکز بر محدود کردن کودکان، با فرزندان رابطۀ مناسب برقرار کنند. رفتار والدین در هنگام بروز مشکل جنبۀ حمایت‌گرایانه و بعد از برطرف‌شدن، رفتار والدین جنبۀ پیشگیرانه دارد.<ref>«فرهنگ استفاده از فضای مجازی از سن کودکان اهمیت بیشتری دارد» وب‌سایت ایبنا.</ref> صمیمت بین والدین و فرزندان یک ساختار دفاعی برای محافظت از کودکان در برابر آسیب‌ها، زمینه‌ساز مشورت فرزندان با خانواده و تعدیل میزان حضور در اینترنت است.<ref>«بچه‌ها از چه سنی می‌توانند وارد فضای مجازی شوند؟»، وب‌سایت بانک مقالات ایران.</ref>
- استراحت به‌موقع،<ref> «فضای مجازی برای کودکان چه فرصت‌ها و تهدیدهایی به همراه دارد؟»، خبرگزاری میزان.</ref> آگاهی‌بخشی به کودکان از ماندگاری محتوای مورد اشتراک اطلاعات در اینترنت، دانلود برنامۀ کنترل والدین، ممنوع‌کردن استفاده از گوشی همراه در شب، گفت‌وگوی مثبت در مورد ارزش حریم خصوصی، قراردادن رایانه در مکان عمومی منزل، آگاهی‌بخشی کودکان از غریبه‌های مجازی و شکارچیان اینترنت،<ref> «مقدمه‌ای بر ایمنی کودکان و استفادۀ صحیح از فضای مجازی»، وب‌سایت ایرانیان سایبر.</ref> شناخت دوستان فرزند و برقراری رفت‌وآمد خانوادگی، پرکردن اوقات فراغت فرزندان با شرکت در کلاس‌های مفید و تعامل با همسالان، اجازه ندادن نسبت به نصب فیلترشکن، مدیریت زمان، هدفمند بودن بازی، ارتقای سواد رسانه‌ای و مشاوره با روان‌شناس در صورت بروز مشکل از راه‌های کاهش آسیب ناشی از دسترسی کودکان به فضای مجازی است.<ref> شاه‌رضایی، «چرا آشنایی زودهنگام با فضای مجازی خطرناک است؟»، وب‌سایت تبیان.</ref>
قانون
ممنوعیت دسترسی کودکان به محتوای تهدید کنندۀ رفاه و آسایش و حفظ امنیت کودک و حریم خصوصی و خانواده از مداخلۀ غیرقانونی، از قوانین مجمع سازمان ملل برای حفظ حقوق کودکان در اینترنت است.<ref> «کشورهای مختلف چگونه از کودکان در فضای مجازی محافظت می‌کنند؟»، خبرگزاری فارس.</ref>
دولت
رده‌بندی سنی و تهیه سیم‌کارت و تبلت دانش‌آموزی و فراهم کردن اینترنت پاک برای دانش‌آموزان از راه‌های کاهش آسیب ناشی از فضای مجازی است.<ref> «فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟ | ضرورت رده‌بندی سنی دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت / تجربیات کشورهای دنیا جیست؟» خبرگزاری تسنیم.</ref>
منابع
- «25 میلیون کاربر فضای مجازی در ایران زیر 18 سال سن دارند/ 80 درصد محتوای اینترنت مناسب کودکان و نوجوانان نیست + فیلم»، خبرگزاری علم و فناوری، تاریخ درج مطلب: 9 مهر 1398ش.
- «از چه سنی اجازۀ استفاده از اینترنت داده شود؟»، خبرگزاری صداوسیما، تاریخ درج مطلب: 18 مهر 1400ش.
- «آسیب‌شناسی تأثیر فضای مجازی بر بنیان خانواده»، وب‌سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 10 آذر 1400ش.
- «آسیب فضای مجازی برای کودکان»، وب‌سایت روان‌شناسی دکتر فرزاد طباطبایی، تاریخ بازدید 30 مهر 1402ش.
- «اینترنت برای کودکان، چه سنی مناسب است؟»، وب‌سایت نی‌نی‌بان، تاریخ درج مطلب: 2 اردیبهشت 1397ش.
- «بچه‌ها از چه سنی می‌توانند وارد فضای مجازی شوند؟»، وب‌سایت بانک مقالات ایران، تاریخ بازدید: 10 مرداد 1402ش.
- «بچه‌ها از چه سنی می‌توانند وارد فضای مجازی شوند»، وب‌سایت خبری تحلیلی عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 24 بهمن 1397ش.
- «تأثیر فضای مجازی بر سلامت روان‌شناختی جوانان و نوجوانان»، کلینیک هیربد، تاریخ بازدید مطلب: 2 آبان 1402ش.
- جدیدی، «کنترل والدین چیست؟ 5 سؤالی که باید در مورد امنیت فرزندان در فضای مجازی از خود بپرسید»، وب‌سایت باماسافت، تاریخ درج مطلب: 8 اردیبهشت 1401ش.
- «سن مجاز کودکان برای ورود به شبکه‌های اجتماعی 16 سال تعیین شد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 2 بهمن 1394ش.
- شجاعت، علی و عرفانی، محمد نظیر، «آسیب‌شناسی فضای مجازی در تعلیم و تربیت کودکان»، زندگی ناب، شمارۀ شانزده، 1396ش.
- شاه‌رضایی، زهره، «چرا آشنایی زودهنگام با فضای مجازی خطرناک است؟»، وب‌سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: 22 اردیبهشت 1402ش.
- «عزم جهانی برای محافظت از کودکان و نوجوانان در اینترنت»، وب‌سایت عطنا، تاریخ درج مطلب: 26 خرداد 1401ش.
- «فضای مجازی برای کودکان چه فرصت‌ها و تهدیدهایی به همراه دارد؟»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 14 شهریور 1400ش.
- «فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟| ضرورت رده‌بندی سنی دسترسی کودکان و نوجوانان به اینترنت/ تجربیات کشورهای دنیا چیست؟» خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 5 خرداد 1400ش.
- «فیلترینگ، راهکار فرانسه برای نجات کودکان از آسیب‌های فضای مجازی»، وب‌سایت کیهان، تاریخ درج مطلب: 17 بهمن 1401ش.
- کاوسی، پروانه، «کاهش سن استفاده از فضای مجازی در کودکان به سن 6 سالگی»، وب‌سایت رادیو افق، تاریخ درج مطلب: 2 اسفند 1400ش.
- «کشورهای مختلف چگونه از کودکان در فضای مجازی محافظت می‌کنند؟»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 20 اسفند 1399ش.
- عوارض استفادۀ زودهنگام از فضای مجازی / عوارض مشترک با اوتیسم، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 27 مهر 1400ش.
- «فرهنگ استفاده از فضای مجازی از سن کودکان اهمیت بیشتری دارد»، وب‌سایت ایبنا، تاریخ درج مطلب: 1 تیر 1401ش.
- کاظم‌نژاد، نگار، «اثرات مخرب حضور زودهنگام کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و استفاده از اپلیکیشن‌های سوشال مدیا»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: 21 آبان 1402ش.
- «مقدمه‌ای بر ایمنی کودکان و استفادۀ صحیح از فضای مجازی»، وب‌سایت ایرانیان سایبر، تاریخ بازدید: 2 آبان 1402ش.
- «معرفی ایالت یوتا و مهم‌ترین فاکتورهای موردنیاز برای زندگی در این ایالت»، وب‌سایت ایرانیان لاتاری، تاریخ درج مطلب: 28 فوریۀ 2022م.
- نراقی، پرهام، «سن مناسب خرید تبلت و موبایل برای کودک چه زمانی است؟»، وب‌سایت آریالند، تاریخ درج مطلب: 4 تیر 1401ش.
- «نگاهی به قوانین و محدودیت‌های کشورهای دنیا در استفادۀ کودکان از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها»، وب‌سایت سیتنا، تاریخ درج مطلب: 5 تیر 1402ش.
- «نوجوانان از چه سنی می‌توانند در فضای مجازی حضور یابند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 16 بهمن 1397ش.
- «همه چیز دربارۀ سیم‌کارت کودک و نوجوان انارستان»، وب‌سایت تجارت نیوز، تاریخ بازدید: 15 آذر 1402ش.